Przedprzewodnik – co to jest i jak go napisać

Prowadzi Anna Jeżowska-Siwek

Do Twojej instytucji przychodzą osoby z różnymi potrzebami. Żeby czuć się pewnie i komfortowo potrzebują informacji. W tym odcinku znajdziesz praktyczne podpowiedzi jak stworzyć Przedprzewodnik, szczególnie przydatny dla osób w spektrum autyzmu, ale też innych grup odbiorców.

Nasza ekspertka Ania Jeżowska Siwek podpowie CI:

• Jak pomóc innym oswoić Twoją przestrzeń
• Co napisać, żeby wizyta w Twojej instytucji była komfortowa i mało stresująca
• Jakie informacje powinny znaleźć się w informatorze, który przygotuje odbiorców do wizyty

Przydatne linki

Przedprzewodnik do wystawy w Muzeum Pałac Czartoryskich w Krakowie
Media MNK

Webinar o przedprzewodniku
Youtube

Więcej informacji o dostępności znajdziesz na naszej stronie
Fundacja Katarynka

Po informacje o dostępnych wydarzeniach zajrzyj tutaj
Kultura dla wszystkich

Na filmy z audiodeskrypcją, napisami i tłumaczeniem migowym zapraszamy tu
Adapter

Zadanie publiczne współfinansowane ze środków PFRON otrzymanych od Gminy Wrocław i Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu.
www.mops.wroclaw.pl

Transkrypcja odcinka:

Justyna Mańkowska

Cześć, tu Fundacja Katarynka. Lubimy dzielić się wiedzą, dlatego w 20 minut przybliżymy ci jak praktycznie zadbać o dostępność. Pokażemy rozwiązania i dobre praktyki, z których sami korzystamy. To jest podcast o dostępności.

Anna Jeżowska-Siwek

Dzień dobry, nazywam się Anna Jeżowska-Siwek. Chciałam wam dzisiaj powiedzieć dosłownie kilka słów na temat przedprzewodników. Co to takiego jest? Otóż przedprzewodnik to jest taka specjalnie przygotowana publikacja, która jest kierowana do osób z niepełnosprawnością intelektualną, do osób w spektrum autyzmu, do opiekunów młodszych dzieci i absolutnie do wszystkich, którzy chcą odwiedzić naszą instytucję, ale wcześniej chcą ją trochę poznać i poznać zrozumieć zasady, jakie będą obowiązywały je podczas wizyty u nas.

Przedprzewodnik może opisywać całą instytucję, ale można też stworzyć szereg drobnych, krótkich przewodników, które będą dedykowane konkretnym wydarzeniom. Np. przedprzewodnik do warsztatów, przedprzewodnik do pokazu albo przedprzewodnik, który służy ułatwieniu załatwienia konkretnych spraw, np. złożenia wniosku o dowód osobisty.

Przedprzewodnik zmniejsza prawdopodobieństwo zaskoczenia, co powoduje trochę zminimalizowanie oznak niepokoju i minimalizuje możliwość wystąpienia trudnych zachowań np. ataków agresji lub paniki, ponieważ osoby, które mają szczególne potrzeby, mogą czuć się niepewnie w nowej instytucji, w nowych miejscach, mogą obawiać się czy potrafią załatwić swoją sprawę, mogą czuć się mało komfortowo i nie mieć poczucia bezpieczeństwa w przestrzeni, która jest dla nich nowa i w sytuacji, która jest dla nich nowa i często bardzo trudna. Załatwienie spraw urzędowych może wydawać się ludziom bardzo skomplikowane. Tak samo skomplikowane i tajemnicze może wydawać się odwiedzenie po raz pierwszy muzeum czy teatru, dlatego przygotowanie i powieszenie na stronie internetowej przedprzewodnika, które opisuje dokładnie jak można załatwić daną sprawę albo jakie zasady obowiązują w danej instytucji, naprawdę może ułatwić niektórym osobom życie.
Co to właściwie jest ten przedprzewodnik i co on zawiera? Przedprzewodnik to jest po prostu przewodnik po naszej instytucji i zawiera jej opis. Ten opis to jest przede wszystkim informacja o tym czym się zajmujemy, gdzie znajduje się nasza instytucja, jak wygląda dojazd czy dojście do naszej instytucji, jak wygląda budynek i co można zobaczyć po wejściu do środka.

W przedprzewodniku opisujemy chronologicznie cały proces zwiedzania instytucji albo załatwiania sprawy, od wejścia, do wyjścia, chronologicznie.

Informujemy także, gdzie znajduje się wejście, schody i winda, jeżeli jest, jak skorzystać z szatni, gdzie kupić bilet i kto go sprawdza, jeżeli mamy jakieś wydarzenia biletowane, gdzie są toalety i przede wszystkim gdzie są toalety dla osób z niepełnosprawnością, gdzie jest spokój wyciszeń, jeżeli go mamy, jak wyglądają piktogramy i oznaczenia przestrzeni, których używamy i jakie zasady panują w naszej instytucji. Na przykład informacje o tym, że w muzeum nie można biegać, albo że kurtkę obowiązkowo trzeba zostawić w szatni. Przedprzewodnik to jest odpowiednie miejsce, żeby ostrzec odwiedzających przed miejscami trudnymi sensorycznie. Na przykład jeżeli w naszym muzeum znajdują się sale wystawowe, w których używa się ostrego światła albo mamy taką przestrzeń, w której po wejściu uruchamiają się automatycznie multimedia, zaczynają grać filmy, zaczyna grać muzyka – te miejsca mogą być trudne sensorycznie i nieprzyjemne dla osób, które np. mają nadwrażliwości sensoryczne. Jeżeli w przedprzewodniku opiszemy te miejsca i pokażemy w jaki sposób możemy je ominąć, będzie to stanowiło ogromne ułatwienie dla osób z nadwrażliwościami. Dobrym pomysłem jest też np. zamieszczenie takiego uproszczonego planu instytucji, na którym zaznaczamy wszystkie miejsca. To znaczy zaznaczamy gdzie jest wejście, gdzie jest wyjście, w którym miejscu znajduje się szatnia, gdzie są kasy, sklep, toalety, pokój wyciszeń, gdzie można znaleźć informacje, pomoc itd.

W przedprzewodniku powinniśmy też zawrzeć jasne wskazówki jak przygotować się do wizyty np. ile kosztuje bilet albo co należy zabrać. Jeżeli podajemy informacje o specjalnych cenach biletów dla osób z niepełnosprawnością, napiszmy również, że niepełnosprawność udowadniamy przez okazanie np. orzeczenia albo legitymacji osoby niepełnosprawnej. W przedprzewodniku powinniśmy zawrzeć też inne informacje, które mogą być ważne np. że organizujemy specjalne, dedykowane wydarzenia dla osób z niepełnosprawnością, że mamy specjalne godziny wyciszeń, powiedzmy, że w czwartki między czternastą a szesnastą mamy godzinę wyciszenia i wtedy ściszamy dźwięki w całej instytucji, przygaszamy światło, mamy też mniej odwiedzających i wtedy na pewno zapraszamy szczególnie osoby w spektrum i wszystkie te, które nie lubią tłumów i mają jakiekolwiek nadwrażliwości sensoryczne. Możemy też podać informacje o tym, że mamy boczne wejścia, które są mniej uczęszczane przez zwiedzających i to może mieć istotne znaczenie dla ludzi, którzy nie lubią tłumów.

Możemy podać informacje o możliwości skorzystania ze wsparcia asystenta albo o tym np. że bezpłatnie wypożyczamy słuchawki wyciszające. Ważne są też informacje o możliwości albo o braku możliwości skorzystania z tłumacza polskiego języka migowego, albo audiodeskrypcji.
Przedprzewodnik powinien być bogato ilustrowany, najlepiej zdjęciami. Te zdjęcia muszą być przygotowane specjalnie do tej publikacji, ponieważ nie mogą zawierać żadnych zbędnych elementów. Muszą być dobrze skadrowane i dobrze opisane. Powinny być w przewodniku ułożone chronologicznie, zgodnie ze ścieżką zwiedzania czy załatwienia sprawy. Na zdjęciach na pewno warto pokazać wszystkie najważniejsze rzeczy, to znaczy wejście do naszej instytucji, na pewno dobrze jest pokazać jak wygląda kasa, jak wygląda bilet, jak wygląda szatnia i numerek do szatni, jak wygląda miejsce obsługi klientów, jak wygląda winda itd.

W tym przedprzewodniku dobrze jest też umieścić taki krótki wstęp np. dla rodziców i opiekunów osób ze szczególnymi potrzebami, w którym podamy szczegółowe wskazówki dotyczące przygotowania się do wizyty, dotyczące zachowania się w naszej instytucji no i takie informacje, które są bardzo ważne, to znaczy kontakt do osób, do których można zgłosić się po pomoc, w razie gdyby wystąpiły jakieś problemy.
Istotny jest też język, jakiego użyjemy przy pisaniu przed przewodnika. Powinniśmy przygotować go co najmniej według standardów prostego języka. Standard prostej polszczyzny opracowała instytucja z Wrocławia, Pracownia Prostej Polszczyzny, która działa na Uniwersytecie Wrocławskim i na stronie Pracowni możemy znaleźć bardzo szczegółowe wskazówki, co do tego jak pisać prosto. Ale jeżeli tylko mamy taką możliwość, możemy pokusić się o opracowanie przedprzewodnika w tekście łatwym do czytania i rozumienia, czyli w ETR-ze, według standardu easy to read. Standardy ETRu można znaleźć np. w dostępnej bezpłatnie w internecie publikacji zatytułowanej „Informacja dla wszystkich. Europejskie standardy przygotowania tekstu łatwego do czytania i rozumienia”. Teksty ETR, czyli teksty łatwe, są przyjazne dla wszystkich i mogą być czytane samodzielnie, także przez małe dzieci albo przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną.

Jeśli chodzi o przygotowanie przedprzewodnika, to króluje jedna, prosta zasada – im prościej, tym lepiej. Poza tym, po opracowaniu jakiejś wersji przedprzewodnika, dobrze jest zastanowić się, co jeszcze można uprościć, jakie terminy wymagają dodatkowych objaśnień i jakie informacje ewentualnie możemy wyrzucić, bo są nadmiarowe. Dobrze jest też skonsultować ten przedprzewodnik z naszymi użytkownikami. Poprosić ich o to, żeby go przeczytali, przeszli się z nim po naszej instytucji i dali jakieś ewentualne wskazówki jak poprawić go, żeby był jeszcze bardziej użyteczny.

Co zrobić z takim przygotowanym przedprzewodnikiem? Przed przewodniki są najbardziej użyteczne, kiedy można się z nimi zapoznać przed wizytą w naszej instytucji to znaczy, że powinny być dostępne na stronach internetowych. Na naszej stronie internetowej, w miejscu, które będzie łatwe do odnalezienia, czyli nie ukryty gdzieś pod tajemniczo zatytułowaną zakładką, ale w takim miejscu, gdzie rzeczywiście łatwo będzie go znaleźć. Może to być np. miejsce w pobliżu zamieszczonej na stronie deklaracji dostępności albo w zakładce dedykowanej osobom o szczególnych potrzebach.

W zaproszeniach na wydarzenia informujmy o tym, że mamy przed przewodnik i gdzie go można znaleźć. Dobrze jest też chwalić się tym przedprzewodnikiem w broszurach, które w ogóle informują o działalności naszej instytucji. Drukowane wersje przedprzewodnika możemy też oczywiście mieć dostępne w naszej instytucji, do bezpłatnego pobrania przez wszystkich naszych odwiedzających. Gwarantuje państwu, że taki przedprzewodnik naprawdę będzie bardzo użyteczny i na pewno spowoduje, że zwiększy się liczba naszych odwiedzających, a jeśli nie, to przynajmniej zwiększy się liczba osób, które będą się czuły u nas bardziej przyjaźnie i bezpiecznie. Bardzo dziękuję za wysłuchanie.

Justyna Mańkowska

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat dostępności, zacząć działać albo sprawdzić inne tematy, które poruszamy w podcaście, znajdziesz nas na Spotify lub w innym miejscu, w którym słuchasz podcastów, na YouTubie, czy stronie www.kulturadlawszystkich.pl. Nasze podcasty mają transkrypcję, gdybyś chciał polecić je osobie słabosłyszącej. Link znajdziesz w opisie podcastu. Polecamy ci także strony www.fundacjakataynka.pl i www.adapter.pl, czyli pierwszy portal filmowy z audiodeskrypcją, napisami i tłumaczeniem na polski język migowy. Zadanie publiczne współfinansowane ze środków PFRON otrzymanych od Gminy Wrocław i Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu.